Elżbieta Koopman Heweliusz
Elżbietę Koopman Heweliusz (1647–1693), nazywaną „matką map księżyca”, uważa się za jedną z pierwszych astronomek. Urodziła się 17 stycznia 1647 roku w gdańskiej rodzinie kupieckiej. Zafascynowana astronomią, mając zaledwie kilkanaście lat, Elżbieta Koopman poznała dużo od siebie starszego Jana Heweliusza, astronoma o międzynarodowej sławie. Została jego druga żoną – związek małżeński zwarli w 1663 roku. Relacja ta umożliwiła jej rozwijanie pasji do astronomii, nauczyła się obsługiwać specjalistyczne przyrządy, pomagała mężowi w prowadzeniu obserwacji oraz w zarządzaniu obserwatorium. Dodatkowo biegle posługiwała się łaciną i znała język angielski. Heweliuszowie byli rodzicami czwórki dzieci – syna, który zmarł jako dziecko oraz trzech córek.
Król Jan III Sobieski w 1677 roku zwolnił małżeństwo Heweliuszów z płacenia części podatków oraz zaczął wspierać finansowo zarówno Jana Heweliusza, jak i odbudowę jego zniszczonego w pożarze obserwatorium. Po śmierci męża (1687 rok) Elżbieta Koopman Heweliusz, dzięki stypendium króla, ukończyła i opublikowała w 1690 roku ich wspólnie dzieło „Prodromus astronomiae” – katalog zawierający 1564 gwiazd i ich pozycje. Informacje zgromadzone w tej publikacji stanowiły podstawę do tworzenia globusów nieba na początku XVIII wieku. Elżbieta Koopman Heweliusz zmarła w Gdańsku w 1693 roku. Współcześnie, w listopadzie 2018 roku miasto Gdańsk stworzyło nagrodę dla naukowczyń „za wybitne osiągnięcia naukowe ze wszystkich dziedzin nauki”, której patronką została Elżbieta Koopman Heweliusz.
Więcej informacji
„Bogusława Zagoła – Elżbieta Heweliusz” (Planetarium Śląskie)
Książki oraz artykuły
Ewangelickie Dziedzictwo w Gdańsku i na Pomorzu – Portal reformacja-pomorze.pl
[http://www.reformacja-pomorze.pl/2018/11/12/elzbieta-koopman-heweliusz1647-1693/
dostęp: 12.10.2021]