Alfabet

alfabet-kaszubski
Zdjęcie: Dom Kultury im. Hieronima Derdowskiego w Wielu

Początkowo w celu zapisywania tekstu w języku kaszubskim używano alfabetu ogólnopolskiego, nie oddawał on jednak w pełni cech fonetycznych tego języka. Właściwy alfabet kaszubski (kaszëbsczi alfabét, kaszëbsczé abecadło) powstał w drugiej połowie XIX wieku, a jego podstawą był alfabet łaciński. Od 1879 roku, kiedy została opublikowana książka „Zarés do grammatikj kašébsko-slovjinskjè mòvé” autorstwa Floriana Ceynowy, alfabet kaszubski jest zbliżony do polskiego. Był to zabieg celowy, ponieważ Ceynowa zauważył, że Kaszubi znają polską pisownię z książek do nabożeństwa i dzięki temu nie jest im ona obca.

Początkowa wersja alfabetu kaszubskiego, zaproponowana m.in. w publikacji „Xążeczka dlo Kaszebov” z 1850 roku, zawierała 29 liter. Współczesny alfabet kaszubski zaś zawiera 34 litery:

A Ą Ã B C D E É Ë F G H I J K L Ł M N Ń O Ò Ó Ô P R S T U Ù W Y Z Ż

Dodatkowo, część głosek zapisuje się poprzez połączenie dwóch liter. W alfabecie kaszubskim nie ma występujących w języku polskim liter: ć, ę, ś, ź.

„Kaszubskie nuty” („Kaszëbsczé nótë”) to tradycyjna pieśń w formie wyliczanki, która stanowi obecnie jeden z najpopularniejszych elementów folkloru kaszubskiego. Nie do końca wiadomo, jakie są jej początki, ale zwykle śpiewano ją na weselach i różnych innych uroczystościach. Jedna z hipotez jest taka, że nuty te miały służyć zachowaniu języka kaszubskiego w czasie zaborów. W celu wykonywania Abecadła kaszubskiego należy posiadać obrazkową ilustrację tekstu, na którą wskazuje się kijkiem podczas śpiewania. Zaczyna się od pokazywania symboli po kolei, a następnie zmienia się wielokrotnie kolejność. Melodia „Kaszubskich nut” zawsze jest taka sama, ale tekst, w zależności od obszaru, może się trochę różni.

Więcej informacji

„Kaszubskie Nuty, Kaszëbsczé Nótë, Abecadło kaszubskie”
(SOLITON Poland)