Rogarstwo

rogarstwo
Zdjęcie: Wikipedia
Rogarstwo to rzemiosło, w wyniku którego powstają przede wszystkim tabakiery rogowe – bardzo ważny aspekt kaszubskiej tradycji. Na Kaszubach miały one symboliczne znaczenie: mężczyźni otrzymywali je jako prezent od ojca z okazji zawarcia związku małżeńskiego i założenia własnej rodziny. Przed tym wydarzeniem młodzi chłopcy używali zwykle tabakier wykonanych z drewna lub gliny. Dawniej podczas pogrzebu tabakiery były również wkładane do trumny, co dobrze ilustruje ich znaczenie dla Kaszubów. Do wyrobu tabakier używa się najczęściej rogów krowich, ale można wykorzystać również rogi kozy, barana czy jelenia. Oprócz tabakier z rogów wyrabia się też czasami inne przedmioty użytkowe i dekoracyjne, takie jak łyżki do butów, trąbki myśliwskie, pierścienie czy wisiory.
Obróbkę rogu zaczyna się od tego, że gotuje się go przez kilkanaście godzin w wodzie lub, uprzednio wysmarowawszy tłuszczem, kładzie na rozżarzone węgle (procesowi temu towarzyszy bardzo nieprzyjemny zapach). Działania te mają na celu zmiękczenie materiału i umożliwienie dalszej obróbki. Proces ten wymaga niezwykłej precyzji i musi być przeprowadzany pod stałą kontrolą, ponieważ zbyt słabo rozgrzany róg będzie pękał, a przegrzany przepali się. Następnie formuje się kształt rogu – zwykle walcowaty i spłaszczony. Ukształtowaną tabakierę zostawia się na jeden dzień do zupełnego zastygnięcia w drewnianej prasie lub imadle, żeby jej kształt się utrwalił. Na koniec tworzy się dzióbek tabakiery poprzez podgrzewanie go nad ogniem i dorabia się denko. Tabakier rogowych raczej się nie zdobi, jeśli jednak to rzeźbą, rytami lub elementami metalowymi. Wyjątkową cechą tych wyrobów jest ich naturalny kolor, który ze względu na różne rodzaje rogów bydła jest niepowtarzalny. Największy zbiór sztuki rogarskiej można podziwiać na Mistrzostwach Polski w Zażywaniu Tabaki podczas Święta Tabaki w Chmielnie. Do najsławniejszych wytwórców tabakier z rogów należą:
  • Franciszek Meyer z Mirachowa,
  • Leon Bizewski z Gnieżdżewa,
  • Józef Roszman z Gnieżdżewa,
  • Jan Drzeżdżon ze Starzyna,
  • Rudolf Kręcki.

Więcej informacji

"Świat jest doskonały” – Rudolf Kręcki
(Gminny Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji Chmielno)
„Jak tabakiery z bydlęcego rogu tworzono na Kaszubach?”
(Patriot24.TV)