Pustô noc
Pusta noc (Pustô noc) jest to ostatnia noc przed pogrzebem, podczas której ludzie gromadzą się w domu zmarłej osoby w celu wspólnego odmówienia różańca i modlitw. Następnie zostają tam do rana bądź chociaż przez kilka godzin i śpiewają razem pieśni pustonocne. Dawniej czuwano nawet kilka nocy, ale dzisiaj jest to zwykle kilka godzin tuż przed samym pogrzebem. W zależności od statusu zmarłego, w obrzędzie uczestniczy różna liczba osób. Obecnie zwyczaj ten spotyka się głównie na kaszubskich wsiach.
Śpiewom pustonocnym najczęściej przewodzi osoba, która pełni tę funkcję niemal zawodowo. Zwykle jest to mężczyzna, który odziedziczył tę rolę po swoim ojcu bądź dziadku. Zdarzają się również grupy wokalistów, którzy śpiewają naprzemiennie jako chóry. W niektórych wsiach w obrzędzie pustej nocy uczestniczą całe rodziny, w tym również małe dzieci, ale są też takie miejscowości, gdzie młodzi stronią od brania udziału w tym obrzędzie i wówczas przeważają starsi mieszkańcy. Jedna pieśń trwa od kilku do kilkunastu minut, ponieważ każda z nich ma kilka, a nawet kilkanaście zwrotek. Podczas przerw w śpiewaniu uczestnicy wydarzenia piją kawę i jedzą wcześniej przygotowany poczęstunek. Całości pustej nocy dopełniają stoły przykryte specjalnym białym obrusem.
Najczęściej pochodzenie określenia „pusta noc” tłumaczy się jako czas uczucia pustki po odejściu bliskiej osoby. Dawniej przymiotnik „pusty” oznaczał jednak również opuszczony i zapomniany – właśnie podczas tego obrzędu starano się zapobiec poczuciu osamotnienia duszy zmarłego. Współcześnie uważa się, że poprzez powtarzalność i monotonność śpiewu obrzęd pustej nocy przynosił ulgę uczestnikom, którzy stracili bliską osobę. Dodatkowo uważa się, że śpiew jest skuteczniejszy od modlitwy – ma większą moc. Według niektórych wierzeń dusza zmarłego, aż do czasu pogrzebu, przebywa w okolicy swojego domu, dzięki czemu krewni mają szansę wymodlić i zrobić dla niej jak najwięcej.