Plecionkarstwo

plecionkarstwo
Początki plecionkarstwa na Kaszubach sięgają czasów średniowiecza. Świadczą o tym m.in. znaleziska archeologiczne z Gdańska – sosnowe kosze z XI wieku. Plecionkarstwo jest rzemiosłem, które wykorzystując materiały takie jak wiklina, słoma, sitowie czy korzenie, zajmuje się wytwarzaniem przeróżnych przedmiotów domowego i gospodarskiego użytku. Wyplatano m.in.: kosze do kartofli, łubianki, kipy, wiadra, a nawet buty dla koni, żeby nie grzęzły w błocie i bagnistej ziemi. Na Kaszubach rzemiosło to stanowiło również jedną z najważniejszych form twórczości ludowej.

Dla regionu kaszubskiego charakterystyczna jest forma plecionkarstwa, w której jako materiału używa się korzeni, zwykle sosny, świerku bądź jałowca. Sploty kaszubskich plecionek były niegdyś tak ścisłe, że nadawały się do produkcji wiader na wodę i były wykorzystywane przez strażaków do gaszenia pożarów. Wiklinowe wiadra na wodę można zobaczyć np. w Muzeum Zachodniokaszubskim w Bytowie. Podczas tworzenia plecionki z korzenia najbardziej czasochłonne jest przygotowanie materiału (zabiera ok. 3/4 całego czasu produkcji). Pozyskuje się go zwykle z terenów podmokłych, ponieważ jest on wówczas giętki i od razu nadaje się do produkcji plecionek. Zadanie to jest bardzo trudne, ponieważ trzeba posiadać duże doświadczenie w szukaniu odpowiednich korzeni, których długość osiąga niekiedy kilka metrów, i wyciąganiu ich z ziemi. Z tak zebranego materiału jak najszybciej należy wykonać plecionki, ponieważ wysuszony lub zmoczony korzeń staje się łamliwy i pęka.

Dawniej plecionkarstwo zajmowało się jedynie wyrobem przedmiotów użytkowych, obecnie jednak coraz większy akcent kładzie się na walory dekoracyjne produktów. Współcześnie plecionkarze, oprócz tradycyjnych wyrobów, wytwarzają też takie przedmioty jak np. pojemniki na ołówki, pudełka, maty, a nawet meble. Mistrzynią najbardziej znanej, wdzydzkiej, szkoły plecionkarstwa na Kaszubach była Helena Knut, której tradycję kontynuowali jej liczni uczniowie. Obecnie wielu plecionkarzy mieszka w okolicach Bytowa, który to region znany jest z wytwarzania batów oraz biczysk pasterskich dla koneserów i miłośników historii. Plecionkarstwo zaczęto traktować jako sztukę ludową za sprawą Izydora Gulgowskiego i współcześnie podejmuje się próby odnowienia tradycji tego rzemiosła. Do dziś na Kaszubach działa zaledwie kilku twórców zajmujących się plecionkarstwem z korzenia, a do najbardziej znanych należą Czesław i Maria Hincowie z Kościerzyny.

Więcej informacji

„Plecionkarstwo z korzenia, 1980”
(Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie)
„Mistrz tradycji – plecionkarstwo” (Kaszubi PL)
„Kaszubskie Plecionki. Jak Zrobić koszyk z wikliny – instrukcja krok po kroku” (Gminny Ośrodek Kultury w Chojnicach)
ODCINEK 1
ODCINEK 2
ODCINEK 3