Muzyka tradycyjna

W XIX wieku pastor Gottlieb Lorek określił Kaszubów jako społeczność, która nie śpiewa i nie tworzy własnych pieśni. Stwierdzenie to przyczyniło się do powstania znanego sformułowania: Pomerania non cantat [Pomorze nie śpiewa]. Ten muzyczny wizerunek Kaszubów zmienił się dopiero za sprawą badań przeprowadzanych w XX wieku. W drugiej połowie ubiegłego stulecia można było zaobserwować wyraźny rozwój profesjonalnych zespołów wykonujących muzykę ludową. Współcześnie na Kaszubach działa ponad sto chórów oraz zespołów pieśni i tańca, a instrumenty charakterystyczne dla muzyki kaszubskiej stanowią bardzo ważny element tożsamość etnicznej Kaszubów.

Pieśni ludowe na Kaszubach, aż do XX wieku, związane były przede wszystkim z folklorem polskim – wykonywano głównie pieśni polskie, których teksty ewentualnie zmieniano na kaszubską wersję językową. Wiązało się to z przynależnością polityczną Kaszub do Polski oraz obecnością języka polskiego w kościołach. Wśród Kaszubów obecny był wówczas również pogląd o niższym statusie języka kaszubskiego i negatywne nastawienie do kaszubszczyzny. Przykładem jednego z nielicznych zbiorów pieśni kaszubskich jest opublikowane w 1936 roku dzieło „Kopa szętopórk” Jana Patocka, zawierające utwory zasłyszane od kilku starszych mieszkańców Strzelna. Miejscowość ta była bardziej odcięta od polskiej kultury, a polski język i obyczaje nie były tam pielęgnowane.

Kaszubskie pieśni ludowe tematycznie powiązane były przede wszystkim z rokiem obrzędowym i różnymi zwyczajami. Można było spotkać również utwory o tematyce społecznej, miłosnej i niekiedy żołnierskiej. Obserwowało się jednak zupełny brak pieśni patriotycznych, które poruszałyby temat ojczyzny i Polski. Sytuacja ta zmieniła się dopiero w okresie międzywojennym, wraz z powstaniem nowego nurtu w muzyce kaszubskiej – pieśń autorskiej. Najbardziej znanym utworem tego typu jest kaszubski hymn narodowy. W tym samym czasie również motywy morskie zyskały na znaczeniu jako temat pieśni ludowych. Ruch kaszubski, działający w XX wieku, dał impuls dla rozwoju pieśni kaszubskiej.

Więcej informacji

„Kapela z Luzina / Kaszuby” (muzykaodnaleziona)
„Rozalia Zelke – Przyśpiewka o tabace z 1951 r. (Dobrô tôbaka)” (wanoga.eu)
„Kaszuby Muzyka Źródeł” (kaczawy)
„RPA / Duchnowski / Bikont / Pałosz: Devil's Fiddle (The Invisible Hand of Market)” (Automatophone & Bôłt Records) (nowe odczytanie muzyki tradycyjnej, a przede wszystkim nowatorskie wykorzystanie diabelskich skrzypiec)
Książki, artykuły oraz nagrania